Girişimcinin El Kitabı
Girişimcilik Motivasyonları ve Engelleri
Girişimciliğin doğuştan kazanılan bir özellik seti olmadığı, girişimci olmak isteyen bir kişi için her zaman bir fırsat olduğu daha önce belirtilmiştir. Girişimci olmak isteyen bir kişi, disiplinli bir çalışma ile bu alanda başarılı olabilecektir. Bu elbette hem bireyin iradesine hem de çevresel şartlara bağlıdır. Örneğin girişimci olma konusunda ailenin desteği veya ailede başarılı bir girişimcinin varlığı kişinin girişimci olmasında belirleyici olabilir. Başka bir durum da birey iş bulamadığı için küçük de olsa kendi işini açmaya karar verebilir. Bunun gibi başkaları tarafından belirlenen şartlar diğer bir ifadeyle çevresel şartlar kişiyi girişimci olmaya sevk edebilir.
Girişimci olma konusunda kişinin iradesi dışında ortaya çıkan çevresel nedenler de kimi zaman önemli olsa da kişinin hangi motivasyonlarla girişimci olmak istediğini, girişimcilik serüveninde önüne çıkacak engel ve olumsuzlukların neler olacağını iyi anlaması gereklidir. Bu nedenle aşağıda girişimcilik motivasyonları ve engelleri incelenmiştir.
5.1. Girişimcilik Motivasyonları
Girişimcilik motivasyonu, sıradan bir kişinin neden girişimcilik faaliyetlerine girişmek istediğine ilişkin açıklamalardır. Dolayısıyla bu motivasyonların kişiden kişiye farklılaşması doğal kabul edilir. Uygulamada da her girişimcinin farklı hikâyelere sahip olduğunu ve farklı nedenlerle girişimci olmaya karar verdiği görülmektedir. Bu konuda yapılan araştırmalar insanların girişimcilik motivasyonlarını farklı gruplar altında toplasa da bunlar dört grupta değerlendirilebilir (Robichaud vd, 2001);
a-Güvenliğe yönelik motivasyonlar
b-Maddi (Dışsal) motivasyonlar
c-Bireysel (İçsel) motivasyonlar
d-Bağımsızlığa yönelik motivasyonlar
5.1.1. Güvenliğe Yönelik Motivasyonlar
Bunların temelinde kişinin kendisinin ve ailesinin geleceğini güvence altına almak bulunmaktadır. Bu grupta yer alan motivasyonları, girişimciliğe karşı oluşan ilginin en temel öğesi olarak görmek mümkündür. Örneğin emeklilik döneminde rahat etmek için, çocuklarının geleceğini kurtarmak için veya aileye yakın olmak için bir girişimde bulunulacağı gibi iyi bir iş bulma kaygısı olmayan bir kişinin de güvenlik endişesi olabilir ve bu kişi girişimciliğe ilgi duyabilir.
5.1.2. Maddi (Dışsal) Motivasyonlar
Girişimciliğe duyulan ilginin önemli oranda maddi unsurlar ile ilişkili olduğu söylenebilir. Özellikle girişimcilik dışında alternatif bir kariyer imkânı olan eğitimli kişilerin girişimciliğe olan ilgisinin artışında, girişimciliğin potansiyel olarak getirebileceği refah önemlidir. Gerçekten de girişimcilik, başarılı olunduğunda kişiyi zengin edebilmektedir. Bu nedenle iyi bir yaşam standardına sahip olmak, daha fazla para kazanmak önemli bir motivasyon kaynağı olabilmektedir.
5.1.3. Bireysel (İçsel) Motivasyonlar
Bunlar daha çok kişinin duygusal beklentilerini karşılayan gerekçelerdir. Kişinin bir şeyleri yapabileceğini kanıtlamak, kişisel gelişimini sağlamak, kamuoyunda tanınmak, zor bir işi başarma duygusu gibi motivasyonlar da kişilerin girişimciliğe ilgisini artırmaktadır.
5.1.4. Bağımsızlığa Yönelik Motivasyonlar
Kişiyi girişimci olmaya iten en önemli nedenler arasında yer alır. Kişinin kendi kararlarını verebilmesi, kişisel özgürlüğünü koruyabilmesi, kendi işinin patronu olabilmesi ve iş güvencesi sunması gibi nedenler bu grupta yer almaktadır.
KOSGEB’in İnternet sitesinde yer alan “Girişimci Olabilir miyim?” adlı dökümanda girişimcilik motivasyonları hakkında detaylı bir liste verilmiştir. Bu listede kişinin kendi motivasyonlarının neler olduğunu tespit edebilirsiniz. Bu motivasyonlar kişiden kişiye farklılık gösterecektir. Örneğin, profesyonel hayatta belli bir seviyeye geldikten sonra istifa ederek kendi işini kuran bir kişinin girişimcilikten beklentileri ile üniversite okumayıp girişimciliğe başlayan bir kişinin beklentileri aynı olmayacaktır. Benzer şekilde girişimcilik motivasyonları ülkeye ve zamana göre de farklılık göstermektedir. Örneğin, gelir ve refah seviyesinin düşük olduğu Afrika ülkelerinde güvenlik ile ilgili motivasyonlar daha ön planda olurken gelişmiş ülkelerde bağımsızlık ve otonomiye yönelik motivasyonlar bireyleri girişimci olmaya daha fazla yöneltebilmektedir.
5.2. Girişimcilikte Engeller
Her seçim bir takım fırsat ve avantajlar ile dezavantajları beraberinde getirmektedir. Bir kariyer olarak girişimciliğin seçiminde de finansal, sosyal ve bireysel avantajlar olduğu gibi birtakım dezavantaj da bulunmaktadır. Girişimcilik kariyerini seçen kişilerin de mutlaka bu avantaj ve dezavantajları birlikte değerlendirip bir kariyer planı yapmalarında yarar vardır. Girişimciliğin zor yönleri, genel olarak bakıldığında girişimin büyüklüğüne ve türüne göre farklılıklar göstermektedir. İki kişilik bir ekiple kurulmuş bir teknogirişim firmasındaki zorluklar ile 50 çalışanı olan on yıllık bir firmanın kurucusunun yaşadığı zorluklar elbette aynı olmayacaktır. Bu nedenle burada yeni kurulmuş bir girişim dikkate alınarak girişimciliğin zorlukları açıklanacaktır.
Özellikle kuruluş öncesi ve kuruluş aşamaları girişimciliğin en zor dönemleridir. Bu aşamalarda bir girişimcinin ekip kurma, finansal kaynağa erişim, üretim, kalite, rekabet konuları ile ilgili sorunlar ile yoğun olarak ilgilenmesi gereklidir. Bu nedenle girişimciliğin başlangıç aşamaları girişimcilik yetkinliğinin bir anlamda testi olduğunu söyleyebiliriz. Genel olarak girişimcilikte karşılaşılan zorlukları aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz:
5.2.1. Uzun çalışma saatleri
Girişimciliğin özellikle başlangıcı, bir girişimcinin en yoğun ve stresli olduğu dönemdir. Bu dönemde girişimcinin hayalini kurduğu ürünü üretmek için gerekli olan insan, sermaye, tesis ve diğer paydaşları bir araya getirme ve uyum içinde çalıştırma gibi bir sorumluluğu bulunmaktadır. Bu sorumluluğunu en iyi şekilde yerine getirmek elbette, uzun ve sonu belirsiz bir süre çalışmayı gerektirmektedir. Pek çok girişimci, özellikle başlangıç dönemlerinde ailesine yeterince vakit ayıramadığını, hobileriyle ilgilenemediğini, sosyal ilişkilerinin neredeyse sıfırlandığını belirtmektedir. Ancak işler yavaş yavaş oturmaya ve yetkiler ekip üyelerine delege edilmeye başladığında, çalışma saatleri düzene girebilmektedir. O nedenle uzun çalışma saatlerini göze alamayan kişiler için girişimcilik iyi bir alternatif değildir.
5.2.2. Düzensiz Gelir
Girişimciliği 1730’larda ilk tanımlayan Cantillon’un da ifade ettiği gibi girişimci, düzensiz bir gelirle yaşamını sürdüren kişidir. Bu düzensizlik özellikle başlangıç aşamalarında stres kaynağı olacak düzeylerde olabilmektedir. Çoğu girişimi bu dönemlerde finansal yönden çok zor zamanlar geçirdiklerini ve çalışanlarına verdikleri maaş kadar bile gelire sahip olmadığı zamanları olduğunu belirtmektedir. Gerçekten de çalışanların maaşları, ödenecek vergiler, alınması gereken hammaddeler, banka kredilerinin ödemeleri, alınması gereken makinalar ve geciken müşteri çekleri gibi zorluklar, önceden tahmin edilemeyen bir gelir ile girişimciyi karşı karşıya bırakabilmektedir. Bu nedenle girişimcilerin düzensiz bir gelir ile yaşama konusunda bir tercihte bulunduğunun da bilincinde olması gereklidir.
Gelirin düzensizliği yanında özellikle başlangıç aşamalarında girişimcinin gelir seviyesinin çok yüksek olmadığı, elde edilen gelirin yine sermayeye eklenerek işletmenin ihtiyaçlarına harcandığını belirtmek gerekir. Bu nedenle girişimci en azından bir süre düşük hayat standardında yaşamayı göze alabilmelidir.
5.2.3. Stresli Bir Yaşam
Girişimcinin yaşamı gerçekten de stres kaynakları ile doludur. Özellikle sürekli olarak finansal konularla uğraşılması gereklidir. Girişimci bir yandan masraflarını karşılamak için satışları belirli bir seviyede tutmak için çaba harcamak diğer yandan da maaş, vergi ve diğer ödemeleri yapacak birikimi elde etmek zorundadır. Bunların yanısıra işletmenin büyümesi için stratejik kararlar almak ve bu kararları uygulamak girişimcinin temel sorumluluklarındandır. Elbette tüm bu konular girişimci için stres kaynaklarıdır. Örneğin, üretim miktarını artırmak için evini ipotek ederek makine yatırımı yapan bir girişimci için işlerin beklendiği gibi gitmemesi veya satışların düzensizliği nedeniyle aybaşında maaşların ödenememe riski girişimcinin yaşadığı stresi artırmaktadır. Bu nedenle başarılı bir girişimcinin bu stres kaynaklarını bilmesi ve bunlarla baş etme becerisine sahip olması önemlidir.