Girişimcinin El Kitabı
Finansal Raporlama ve Finansal Yönetim
Girişimcinin sahip olduğu işletmenin finansal nitelikli işlemlerini konu alan muhasebe bilgi sistemi, finansal bilgi ihtiyacı duyan işletme paydaşlarına bu ihtiyacın karşılanması amacıyla finansal tablolar yardımı ile bilgiler sunmaktadır. Finansal yönetim için gerekli olan muhasebe bilgilerine finansal tablolar aracılığı ile ulaşılmaktadır.
1.1. Muhasebe Finansal Raporlama İlişkisi
“Muhasebe; bir örgütün kaynaklarının oluşumunu, bu kaynakların kullanım biçimini, örgütün işlemleri sonucunda bu kaynaklarda meydana gelen artış veya azalışları ve örgütün finansal açıdan durumunu açıklayan bilgileri üreten ve bunları ilgili kişi ve kuruluşlara ileten bir bilgi sistemidir” (Sevilengül, 2005, s.9).
Bir başka tanıma göre; “mali “karaktere sahip olayları para birimi ile ifade ederek sınıflayan, tarih sırası ile kaydeden, raporlayan ve bu raporları yorumlayan bir mali sanattır. Bu tanıma göre muhasebenin yerine getirdiği raporlama işlevi, finansal tablo kavramını doğurmaktadır” (Akdoğan ve Tenker, 2007, s.3).
Muhasebe sistemi, bir süreç dâhilinde girdi olarak finansal işlemlere dayanan belgeler ile başlamakta çıktı olarak da finansal tablolar üretmektedir. Muhasebe ile bu belgeler, yevmiye defterine kayıt edilerek toplama ve kayıt etme fonksiyonu yerine getirilirken bu kayıtlar büyük defterlere aktarılarak hesaplar bazında kayıt edilmekte ve sınıflandırma fonksiyonu gerçekleştirilmektedir. Daha sonra genel geçici mizan ve kesin mizanın düzenlenmesinin ardından finansal tablolar düzenlenerek raporlama fonksiyonu yerine getirilmekte ve son olarak bu raporların yorumlanması ile yorumlama fonksiyonu gerçekleştirilmektedir.
“Finansal tablolar muhasebe sistemi içinde kaydedilen ve toplanan bilgilerin belirli zaman aralıklarıyla bu bilgileri kullanacak olanlara iletilmesini sağlayan araçlardır” (Akdoğan ve Tenker, 2007, s.4). Bir başka ifadeyle muhasebenin ürettiği bilgiler, finansal bilgi kullanıcılarına finansal tablolar yardımı ile sunulmaktadır. Temel finansal tablolar seti aşağıdaki gibi sıralanabilir¹;
a- Bilanço (Finansal Durum Tablosu)
b- Gelir Tablosu (Finansal Performans Tablosu)
c- Nakit Akış Tablosu
d- Özkaynak Değişim Tablosu
e- Dipnotlar
1.1.1. Bilanço (Finansal Durum Tablosu)
Finansal Durum Tablosu olarak da adlandırılan Bilanço, işletmenin sahip olduğu varlıkları (aktif olarak adlandırılır) ve bunların kaynaklarını (pasif olarak adlandırılır) gösteren tabloya verilen addır. Niteliği gereği bu tablo durağan olup işletmenin finansal raporlama tarihindeki finansal durumunu yansıtmaktadır. Bir başka ifadeyle “bilanço (finansal durum tablosu), belirli bir zaman noktasında bir işletmenin genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine göre hazırlanmış finansal durumunu ortaya koyar” (Akdoğan ve Aydın, 1987, s.100).
Finansal durum tablosu (bilanço), temelde iki kısma ayrılmaktadır. Aktif kısmı, dönen ve duran varlıklar olarak likiditeye dönüşme hızı açısından ikiye ayrılırken pasif kısmı, kısa ve uzun vadeli yabancı kaynaklar ve özkaynaklar olarak sınıflandırılmaktadır. Her bir varlık bir kaynağa dayandığı için muhasebede bilanço eşitliği vardır. Bu eşitlik şu şekildedir.
Bir bilanço, belirli ilkelere uygun bir şekilde düzenlendiğinde kısa bir inceleme sonucunda işletmenin finansal durumu hakkında yararlı bilgiler sağlamaktadır ”(Akdoğan ve Tenker, 2007, s.72).
1.1.2. Gelir Tablosu (Finansal Performans Tablosu)
“Gelir tablosu; belirli bir süre içindeki hasılatı, giderleri, faaliyet dışı kazanç ve kayıplar ile net kâr veya zararı ortaya koyar” (Akdoğan ve Aydın, 1987, s.100). Bir başka ifadeyle finansal performans tablosu olarak da adlandırılan Gelir Tablosu, işletmenin performansı hakkında kümülatif (birikimli) bilgi sunar. Bilançonun aksine dinamik bir yapıya sahiptir.
Finansal performans tablosu bir diğer ifadeyle gelir tablosu, dönemde gerçekleştirilen faaliyetleri beş kâr başlığı altında sunmaktadır. Bunlar brüt satış kâr-zararı, faaliyet kâr-zararı, olağan kâr-zarar, dönem kâr- zararı ve dönem net kâr zararıdır.
1.1.3. Nakit Akış Tablosu
Nakit akış tablosu; birbirini izleyen iki dönem arasındaki nakit ve nakit benzerlerinin tutarlarındaki değişimi açıklamayı amaçlayan finansal bir tablodur. Bu finansal tablo yardımı ile işletmenin para tahsilatı ve ödemelerini, kaynakları ve kullanım yerleri olarak izlemek mümkün olmaktadır. Böylece dönem içinde nakit ve nakit benzeri değerlerde oluşan azalış ve artışlar nedenleri ile birlikte izlenebilmekte; gelecekteki nakit ihtiyacının öngörülmesine ve nakit bütçesinin hazırlanmasına büyük ölçüde yardımcı olmaktadır” (Akdoğan ve Tenker, 2007, s.358).
1.1.4. Özkaynak Değişim Tablosu
Özkaynak değişim tablosu; finansal raporlama döneminde özkaynak kalemlerinde meydana gelen artış veya azalışları bir bütün olarak gösteren finansal tablodur. Bu tablo sayesinde dönem içerisinde özkaynaklarda meydana gelen değişmeler bir bütün halinde görülebilmektedir (Akdoğan ve Tenker, 2007, s.426).
1.1.5. Dipnotlar
Dipnotlar, finansal tablolarda sunulan bilgilerin açıklanmasına ilişkin tamamlayıcı bilgiler sunmaktadır. Şayet finansal tablolardaki her bir kalemi bir pencere olarak nitelendirirsek dipnotlar, pencerenin arkasını görmemize yardımcı olan açıklayıcı notlardır.
1.2.Finansal Yönetim Süreci
Finansal yönetim süreci içerisinde firmaya katkı sağlamak amacıyla bazı temel politikalardan yararlanılmaktadır. Finansal yönetimin temelini oluşturan fon bulma ve bulunan bu fonları kullanma politikalarının yanında elde edilen kârın dağıtımına ilişkin kâr dağıtımı (temettü) politikası da bulunmaktadır (Aksoy, 2017, s.5).
Finansal Durum Tablosu (Bilanço) açısından bakıldığında fon temini kısa ve uzun vadeli yabancı kaynaklar ile ilişkilendirilirken fon kullanımı dönen ve duran varlıklarla temettü politikası ise özkaynak grubu ile ilişkilendirilebilir.